Aktualności

Niedawno ukazała się bardzo ważna książka poświęcona Warmii. To odpis i tłumaczenie protokołów z wizytacji parafii i kościołów diecezji warmińskiej w 1597 i 1598 r., czyli z czasów kardynała Andrzeja Batorego. Zawiera bogactwo informacji z wielu dziedzin: zabytków, duszpasterstwa, uposażenia, obyczajowości, ludności ... Pierwsze tego typu wydanie w historiografii tego regionu.

Po 306 latach przynależności do Polski dominium warmińskie w 1772 r. zostało przemocą wcielone do państwa pruskiego. Jednak o zagrożeniu ze strony sąsiada było wiadomo dużo wcześniej. Przybierało ono różne formy. Dochodziło do konfliktów granicznych, narastały spory konfesyjne, do wojska pruskiego porywano mężczyzn (dalej w załączniku pdf)

Trzysta lat temu, 15 września 1722 r. oddano do użytku w Braniewie dom konwertytów, zorganizowany przez biskupa Teodora Potockiego. Rozmowy w sprawie erekcji rozpoczęły się w 1715 r. 25 VII 1715 r. na posiedzeniu kapituły został odczytany list nuncjusza apostolskiego Hieronima Grimaldiego skierowany do kapituły, w którym pytał o zgodę na erekcję w dobrach biskupich fundacji dla konwertytów. Nie wiemy, dlaczego pytanie to wyszło od nuncjusza, a nie bezpośrednio od biskupa Potockiego. Kapituła, ociągając się nieco, poleciła przeprowadzić lustrację wsi Polkajmy i dała pozytywną odpowiedź.

Dokument erekcyjny fundacji, wystawiony przez biskupa Potockiego po zakończeniu prac budowlanych 15 IX 1722 r., określał cel funkcjonującego domu, liczbę pensjonariuszy oraz warunki przyjęcia.

Tekst w pdf z książki A. Kopiczko, Ustrój i organizacja diecezji warmińskiej w latach 1525-1772, Olsztyn 1993, s. 157-158.

W sierpniu 2022 r. Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie jest nieczynne

Im August 2022 ist das Erzdiözesanarchiv in Olsztyn geschlossen

25 marca 2022 r. przypada 30. rocznica utworzenia Metropolii Warmińskiej i podniesienia Diecezji Warmińskiej do rangi Archidiecezji. Stało się to na mocy bulli Ojca Świętego Jana Pawła II "Totus Tuus Poloniae Popolus". Równocześnie zostały powołane diecezje: elbląska i ełcka. Wprawdzie w tym roku nie przewidziano żadnych obchodów jubileuszowych w Olsztynie, ale może warto przypomnieć tamto wydarzenie, przynajmniej w wymiarze historycznym. W 2012 r. - z okazji 20-lecia - na prośbę Śp. Arcybiskupa Wojciecha Ziemby zorganizowano sympozjum i ukazała się drukiem okolicznościowa książka. Załączam artykuł poświęcony reorganizacji struktur kościelnych

Przed 549 rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika zapis archiwalny z dwiema adnotacjami o Astronomie. Warto poszukać ...

Diecezję objął za dyspensą papieską w wieku 9 lat i 4 miesięcy. Urodził się 25 czerwca 1612 r. w Warszawie. Był synem króla Zygmunta III i arcyksiężnej austriackiej, Konstancji. W diecezji warmińskiej nigdy nie był, a rządy w jego imieniu sprawował biskup pomocniczy Michał Działyński. Katedrze we Fromborku podarował szaty liturgiczne i złotą figurę św. Andrzeja Apostoła. 20 listopada 1632 r. otrzymał nominację na kardynała i awans do diecezji krakowskiej. Zmarł 29 grudnia 1634 r. w Padwie, pochowany w podziemiach krakowskiej katedry pw. św. Wacława i św. Stanisława na Wawelu

16 lipca tr. przypada 200. rocznica ogłoszenia bulli „De salute animarum”, na mocy której dokonano reorganizacji struktury administracyjnej Kościoła katolickiego w Prusach, w tym także w diecezji warmińskiej. W przypadku Kościoła warmińskiego dokonano ważnych zmian terytorialnych. Przyłączono 5 dekanatów oficjalatu pomorskiego i tym samym zwiększono liczbę parafii o 30 oraz o 13 filii, tym samym sieć placówek duszpasterskich wzrosła do 113 parafii i 29 filii. Niezwykle istotne było przyłączenie terenów byłej diecezji sambijskiej, choć tu w tym czasie funkcjonowały tylko trzy katolickie placówki duszpasterskie. To miało wpływ na reorganizację sieci dekanalnej, choć ten proces był już rozłożony w czasie. W samej bulli zachowano też status quo Kapituły katedralnej we Fromborku, ale zapowiedziano modyfikacje w przyszłości i rzeczywiście z czasem zmalała liczba kanonii oraz zlikwidowano dwie prałatury: kantora i kustosza. Zintensyfikowano prace nad utworzeniem w diecezji domów dla księży emerytów i demerytów. Niewiele zmieniło się w kwestii finansowania duchowieństwa i instytucji diecezjalnych, ale wynikało to z tego, że państwo pruskie już wcześniej (w 1772 i 1810 r.) przejęło dobra kościelne i w to miejsce wprowadziło pensje i dotacje. Zmiany w szkolnictwie miały również charakter progresywny i rozpoczęto je już po 1772 r.

Z tej okazji krótkie przypomnienie jego bogatego życiorysu

Ur. 20 X 1552 r. Pochodził z rodziny szlacheckiej, h. Lis, osiadłej w Rudnikach nad Gopłem. Syn Stanisława, kasztelana rozpierskiego i Anny z Parzniczewskich. Kształcił się w Kaliszu, Krakowie (od 1567), Bolonii i Rzymie. Sekretarz królewski na dworze Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy, sekretarz wielki koronny. Uczestniczył w działalności dyplomatycznej. Kanonik krakowski (14 I 1595), poznański (1600) oraz scholastyk łęczycki. Kanonikiem warmińskim został 4 VIII 1604 r. na mocy prowizji papieskiej z 12 czerwca tego roku. 12 I 1605 r. prekonizowany na biskupstwo warmińskie. Sakrę biskupią przyjął 6 III 1605 r., podczas sejmu, w kolegiacie św. Jana Chrzciciela w Warszawie. Konsekratorami byli: nuncjusz K. Rangoni, bp kujawsko-pomorski Piotr Tylicki i bp wileński B. Wojna. Od 1617 r. pełnił także urząd administratora apostolskiego diecezji sambijskiej. Przeprowadził wizytację generalną diecezji (1606-1610) i synod diecezjalny (1610). Fundował kościoły i stypendia dla kleryków. Był doradcą królewskim w sprawach pruskich. Przyczynił się do wykupienia sanktuarium w Świętej Lipce z rąk protestantów, budowy kościoła w Królewcu (1616) i św. Stanisława w Lidzbarku Warmińskim oraz odzyskania świątyni św. Mikołaja w Elblągu. Opublikował dwie agendy (1613 i 1617) oraz mszał i brewiarz rzymski. Za jego rządów złożono do Rzymu dwie relacje o stanie diecezji warmińskiej. Niedawno opublikowano w mediach informację o 4 księgach, należących do księgozbioru Sz. Rudnickiego, przechowywanych w zasobie dawnej Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie. Zm. 4 VII 1621 r. w  Lidzbarku Warmińskim, pochowany we Fromborku.

Źródło: A. Kopiczko, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525-1821, cz. 2: Słownik, Olsztyn 2000, s. 276.

W dniach 5-7 czerwca tr. obchodzimy 30. rocznicę wizyty św. Jana Pawła II w Olsztynie. Zainteresowanych poznaniem tamtych wydarzeń odsyłam do artykułu pt. 532. Jan Paweł II w Olsztynie w 1991 r. Przygotowania do papieskiej pielgrzymki, przebieg, przesłanie oraz relacje lokalnych mediów, w: Papieskie pielgrzymki w PRL, red. Wojciech Polak, Jakub Kufla, Przemysław Ruchlewski, Europejskie Centrum Solidarności, Gdańsk 2019, s. 305-334.