Aktualności
Dziedzictwo Marii Zientary-Malewskiej w zbiorach Archiwum Archidiecezji Warmińskiej
Konserwacja czterech ksiąg rękopiśmiennych z Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie
Do zadania wytypowano:
1. Akta wizytacji kościołów parafialnych archiprezbiteratu fromborskiego (1778–1786)
2. Wizytacje dekanatu Orneta (1609–1814)
3. Rejestr kościoła kolegiackiego w Dobrym Mieście (1581–1608)
4. Księga chrztów z parafii Lamkowo (1823–1847)
Księgi rękopiśmienne, wytypowane do konserwacji, były bardzo zniszczone i do tej pory wyłączone z udostępniania do celów badawczych. Są one zróżnicowane pod względem zawartości treściowej, ale bardzo ważne dla rozpoznawania i opisywania przeszłości Warmii. Każda z nich zawiera informacje niepowtarzalne w innych źródłach i opracowaniach (w przeciwieństwie do zbiorów drukowanych).
Pierwsza to akta wizytacji archiprezbiteratu fromborskiego, przeprowadzonych w latach osiemdziesiątych XVIII w., czyli niedługo po włączeniu Warmii do Prus. Obecny stan tej księgi jest bardzo zły, co wynika ze skomplikowanych losów w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu. Zawiera informacje o fundacjach i beneficjach erygowanych we Fromborku, a następnie w Tolkmicku i Pogrodziu, dokładne opisy tamtejszych świątyń z tego czasu. Później są jeszcze protokoły powizytacyjne z Błudowa i kościoła św. Mikołaja we Fromborku. Znajdują się tu dokładne opisy obiektów, wyposażenia i zatrudnionych osób.
Podobną treść zawiera druga księga, ale obejmuje archiprezbiterat ornecki i większy zasięg chronologiczny: lata 1609-1798. Na początku jest bardzo szczegółowy opis kościoła i parafii w Ornecie z odpisami ważnych dokumentów. Najstarszy pochodzi właśnie z 1609 r. i zawiera m.in. opisy ołtarzy i przypisanych do nich bractw (ewenementem, czego nie spotyka się w innych protokołach, są też wykazy osób należących wówczas do tych bractw). Są też opisane inne obiekty na terenie Ornety. Podobne informacje znajdujemy o kościołach w dekanacie orneckim, m.in. (kolejność wg źródła) w Bieniewie, Lubominie, Wilczkowie, Ełdytach Wielkich, Wapniku. Na niektórych kartach występują pieczęci opłatkowe.
Do bardzo nietypowych, ale też o wyjątkowym znaczeniu, należy księga trzecia. Jest bardzo stara, ponieważ obejmuje lata 1581-1608 i dotyczy Dobrego Miasta. Zawiera wykazy (rejestry) mieszkańców z tego czasu, spisane w różnych okolicznościach, ale zazwyczaj, gdy przekazywali datki na miejscowy kościół. Wtedy odnotowywano ich imiona i nazwiska. Są w niej również odnotowane wydatki na cele świątyni czy wynagrodzenia pracowników, np. organistów.
Ostatnia księga, wyznaczona do tego projektu, zawiera wpisy osób ochrzczonych w Lamkowie w latach 1823-1847. Przejęto ją niedawno z archiwum parafialnego, gdzie była – jako można wnioskować z zachowanego stanu – często wykorzystywana i zapewne przechowywana w niezbyt odpowiednich warunkach. Została sporządzona na słabej jakości dziewiętnastowiecznym papierze i oprawiona w tekturę, która uległa zbutwieniu. Jako księga metrykalna zasługuje na ochronę, ponieważ zawiera informacje o ludności mieszkającej w Lamkowie i okolicach. Może więc służyć do opracowania monografii wsi, ale też do badań genealogicznych, socjologicznych, społecznych, itp.
Po przeprowadzonej konserwacji księgi zostały włączone do zbioru podlegającego wypożyczeniom na miejsc w czytelni Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Konserwacja ksiąg była współfinansowana ze środków Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytkóww Olsztynie.